طرح خاور میانه بزرگ

اهداف ایا لات متحده آمریکا از طرح ایجاد خاور میانه بزرگ

قسمت دوم

مبانی نظری طرح خاورمیانه بزرگ:

بعد ازحمله 11 سپتامبر این نظریه در بین سیاستمداران و افکار عمومی غرب به ویژه آمریکا قدرت گرفته است که شرایط و ساختار سیاسی و اقتصادی نا مطلوب کشورهای خاورمیانه یکی از دلایل رشد تروریسم بین المللی میباشد. زیرا ساختارهای اقتصادی و سیاسی نا به هنجار، ناکارآمد، غیر شفاف، استبدادی و فاسد موجب پیدایش دولت هایی شده است که نمیتوانند خواست های اقتصادی و سیاسی مردم خود را برآورده نمایند. اکثر مردم این منطقه از حق مشارکت در تعیین سرنوست سیاسی خود محروم اند. دست آورهای اقتصادی در انحصار بخش کوچکی از جامعه میباشد وعلیرغم ثروتهای ملی نسبتا قابل توجه، بخش عظیمی ازجمعیت در فقر بسر میبرد و ازدست آورهای توسعه اقتصادی بی بهره است. نارضایتی در میان طبقه متوسط، اقشار تحصیلکرده و جوانان نیز بسیار گسترده میباشد. به عبارت دیگر، طرح خاورمیانه بزرگ بر پایه این فرض استواراست که انجام اصلاحات اقتصادی، ارتقاء حقوق بشر و استقرار دموکراسی در خاورمیانه، با افزایش مشارکت مردم منطقه در دست آوردهای توسعه اقتصادی و سرنوشت سیاسی کشورهایشان موجب کاهش نارضایتی و از بین بردن بستر رشد بنیادگرایی اسلامی و تروریسم بین المللی خواهد شد.

به این ترتیب، بنا بر طرح خاورمیانه بزرگ، آمریکا مصمم است تا جوامع منطقه خاورمیانه بزرگ را دموکراتیزه کند زیرا معتقد است که سرخوردگی مردم این منطقه از دولتهای خود ثبات و امنیت منطقه وجهان غرب به ویژه آمریکا را تهدید میکند. در پشتیبانی این نظریه، طرح خاورمیانه بزرگ به آمار گزارش «توسعه انسانی جهان عرب» که توسط سازمان ملل منتشر میشود توجهمی دهد:
• کل تولید ناخالص ملی 22 کشور عضو اتحادیه عرب از تولید ناخالص ملی اسپانیا کمتر است.
• نزدیک به40% جمعیت بزرگسال کشورهای عرب، یعنی بالغ بر 65 میلیون نفر بیسواد می باشند که دو سوم آنان را زنان تشکیل می دهند.
• تا سال 2010 متجاوز از 50 میلیون و تا سال 2020 متجاوز از 100 میلیون نفر وارد بازارکار خواهند شد. برای جذب این نیرو میبایست هر سال دست کم 6 میلیون اشتغال جدید تولید شود.
• اگر نرخ بیکاری منطقه در سطح کنونی آن باقی بماند، تا سال 2010 تعداد بیکاران منطقه از مرز 25 میلیون نفر فراتر خواهد رفت.
• یک سوم جمعیت منطقه با 2 دلار در روز زندگی میکند. برای نجات این جمعیت انبوه از چنگال فقر نرخ رشد اقتصادی منطقه میباید دست کم 2 برابر شود یعنی از 3% به 6% در سال افزایش یابد.
• در مجموع تنها 3.5 در صد نمایندگان پارلمان های منطقه زن میباشند، در حالیکه نرخ مزبور برای منطقه جنوب صحرای آفریقا بالغ بر8.4 در صد است.
• سهم کشورهای عرب در کل تولیدات کتاب جهان تنها 1.1 در صد است که 15% آنرا نیرکتاب های مذهبی تشکیل میدهد. تعداد کتابهایی که به زبان یونانی ترجمه میشود 5 برابر کل کتاب هایی است که به زبان عربی ترجمه میشود. این در حالی است که تنها 11 میلیون نفر به زبان یونانی صحبت میکنند.
• در جهان عرب برای هر 1000 شهروند تنها 53 نسخه روزنامه به چاپ میرسد. این رقم در کشورهای پیشرفته برابر 285 نسخه، یعنی 5 برابر میانگین کشورهای عرب است.
• تنها 1.6 در صد جمعیت منطقه به اینترنت دسترسی دارد که در مقایسه با سایر مناطق جهان، حتی منطقه جنوب صحرای آفریقا پایین ترین نرخ است.
51 در صد جوانان عرب خواهان مهاجرت به سایر کشورها میباشند. نزدیک به یک چهارم فارغ التحصیل های دانشگاه های عرب به خارج از کشورهای خود مهاجرت میکنند.

از نظر پوشش جغرافیایی، طرح خاورمیانه بزرگ علاوه بر 22 کشور اتحادیه عرب ،کشورهای ترکیه، اسرائیل، پاکستان، افغانستان و ایران را نیز در بر میگیرد. اما شاخص های بالا در مجموع تصویر دقیقی از شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کل منطقه بدست می دهند. برای مثال، منطقه خاورمیانه بزرگ دارای بالاترین نرخ بیسوادی جهان به ویژه در میان زنان است. در مجموع بالغ بر 75 میلیون زن و 45 میلیون مرد از جمعیت این منطقه بیسواد میباشند. وضعیت بیسوادی در افغانستان، پاکستان، یمن و مراکش به ویژه نگران کننده است.

گزارشهای 2002 و 2003 «توسعه انسانی جهان عرب» نتیجه می گیرند که براساس تحقیقات انجام شده، جهان عرب از سه کسری رنج می برد:
1-کسری آزادی
2-کسری اشتغال
3-کسری توانمندی سیاسی، اقتصادی و سیاسی زنان.

طرح خاورمیانه بزرگ مدعی است که هدف آن از بین بردن این کسری ها در منطقه خاورمیانه بزرگ است تا به این ترتیب ثبات و امنیت جامعه جهانی به ویژه آمریکا را تامین و حفظ نماید.12
جرج بوش رئیس جمهور آمریکا در 13 فوریه 2004 طرح خود را با عنوان «خاور میانه بزرگ»مطرح ساخت و اعلام داشت آمریکا سیاست و برنامه خود را در جهت دستیابی به خاور میانه بزرگ متمرکز نموده است.به‌رغم ابراز مخالفتهای گسترده از سوی دولتهای اروپایی و منطقه‌ای، امریکا با مختصر تغییراتی توانست نظر موافق دولتهای اروپایی را نسبت به این طرح جلب کند و آن را به‌عنوان طرح مورد حمایت مجموعه کشورهای صنعتی جهان در ژوئن 2004 در اجلاس سران «گروه هشت» با نام« مشارکت برای پیشرفت و ساختن آینده مشترک در خاورمیانه بزرگتر و شمال آفریقا» به تصویب رساند.

طرح مذکور، درکل گسترده و دارای ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و اصول و اهداف آن به‌طورخلاصه عبارتند از: 1ــ پشتیبانی از برگزاری انتخابات آزاد در کشورهای خاورمیانه 2ــ آموزش اعضا و نمایندگان پارلمانهای منطقه 3ــ تقویت روندها و سازمانهای آموزشی مربوط به مدیریت و رهبری زنان 4ــ تقویت دیپلماسی ارتباط با توده‌ها 5ــ تاسیس و تقویت رسانه‌های مستقل و غیردولتی 6ــ تقویت جامعه مدنی 7ــ حمایت و پشتیبانی از طرحهای اقتصادی.

این طرح که در اجلاس سران کشورهای صنعتی به تصویب رسید، دوازده بند دارد. در طرح مذکور، کشورهای صنعتی ضمن تاکید بر ضرورتهای ایجاد اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در خاورمیانه، خود را متعهد و مسئول پیگیری برای اجرایی‌شدن آن می‌دانند. لازم به ذکر است طرفهای همکاری برای اجرای این طرح تنها دولتهای خاورمیانه نیستند بلکه مردم منطقه، سرمایه‌داران و صاحبان صنایع، نمایندگان بخشهای تجاری و جامعه مدنی، همه به‌عنوان طرفهای همکار برای تحقق اهداف طرح خاورمیانه بزرگ معرفی شده‌اند. در بند پنجم سند مصوب گروه کشورهای صنعتی، آمده است: «حمایت از اصلاحات به معنای مشارکت حکومتها، صاحبان صنایع، سرمایه‌داران، عاملان و نمایندگان بخشهای تجاری و بازرگانی، سازمانها و نهادهای غیردولتی و جامعه مدنی در منطقه خاورمیانه است؛ زیرا آنها شرکای کامل در تلاشهای مشترک ما به حساب می‌آیند.13
بنابراین این طرح در برگیرنده ابعاد و اهداف سیاسی ، اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی در قبال کشور های خاور میانه بود.
طرح خاورمیانه بزرگ 22 کشور اتحادیه عرب به اضافه ایران ،ترکیه،پاکستان،افغانستان،و اسرائیل را شامل میشود.ریچارد بوچر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در راستای طرح مذکور اعلام کرد همان گونه که اجلاس هلسینکی 1975 میلادی و معاهده ی ان توسط 35 کشورامضاء شده بود منجربه فروپاشی شوروی شده طرح خاورمیانه بزرگ نیز منجر به فرو پاشی دو لتهای خود کامه در منطقه ی خاورمیانه خواهد شد.14

ادامه دارد...