عوامل موثر بر مشارکت مردم در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

عوامل موثر بر مشارکت مردم در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

محمد افخمی اردکانی
 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی

مشارکت سیاسی فرایندی است که در طی آن قدرت سیاسی میان افراد و گروههای جامعه توزیع می شود به گونه ای که تمامی شهروندان و گروههای فعال و خواهان مشارکت سیاسی از حق انتخاب شدن،تصمیم گیری ،سیاستگذاری ،ارزیابی،انتقاد و اظهار نظر ،انتخاب کردن و رای دادن بهرمند باشند .
مشارکت انتخاباتی از متداولترین مشارکتهای سیاسی در عصر حاضر است . زندگی سیاسی شهروندان در عصر جدید غالبا در انتخابات خلاصه می شود و برنامه ها و فعالیتهای احزاب و گروههای سیاسی را تحت الشعاع خود قرار می دهد.انتخابات فرایندی است که در آن عده ای خود را در معرض انتخاب دیگران(مردم) قرار می دهند.
همواره در آستانه انتخابات کوشش فراوانی از سوی نهادهای مختلف جامعه صورت می گیرد تا با آگاهی بخشی بیشتر به مردم نسبت به مسئولیت ملی و مدنیشان،آنها را به حضور گسترده تر در پای صندوقهای رای ترغیب کنند. زیرا هر چه میزان مشارکت مردم در انتخابات بیشتر باشد نشان از میزان مشروعیت بالاتر نظام در میان مردم آن جامعه خواهد بود. انتخابات در کشور ما نماد مردم سالاری و تعیین سرنوشت یک ملت به دست خودشان می باشد. اصل 56 قانون اساسی نیز اراده مردم را مبنای مشروعیت دولت و قدرت معرفی می نماید.
یکی از دستاورهای سیاسی انقلاب اسلامی ایران اهمیت نقش مردم در تعیین ساختار حکومت و به عبارتی «دستاورد مردم سالاری »می باشد. وقتی مردم سالاری در نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران که دین و سیاست در هم آمیخته است در کنار ارزشها و آرمانهای دین مبین اسلام قرار می گیرد آن را «مردم سالاری دینی» می نامیم. به عبارتی گفتمان انقلاب اسلامی ایران مردم سالاری دینی بوده است. و نمود این مردم سالاری را در انتخابات های مختلف در طول سه دهه از انقلاب اسلامی ایران شاهد بوده ایم. البته میزان مشارکت مردم از لحاظ کمیت از شدت و ضعف برخوردار بوده است. آنچه که در انتخابات ریاست جمهوری دهم از اهمیت زیادی برخوردار می باشد صرفنظر از اینکه به چه کسی رای داده شود حضور و مشارکت گسترده مردم در تعیین سرنوشت سیاسی کشورشان می باشد. زیرا این حضور گسترده علاوه بر بالا رفتن میزان مقبولیت و مشروعیت نظام جمهوری اسلامی در داخل و خارج به عنوان یکی از مولفه های قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران نیز می باشد زیرا امروره یکی از مولفه های قدرت یک کشور و عرض اندام کردن آکشور در جهان اعتماد مردم به نظام سیاسی کشورشان و مشارکت بالای مردم در صحنه ی انتخابات می باشد.
اما مطلبی که نباید آن را نادیده گرفت این است که میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری دهم نیاز مند مقدماتی می باشد که به برخی از آنها اشاره می گردد:
اولین عامل موثر برای یک انتخابات پرشور به وجود آمدن یک فضای رقابتی و جدی در صحنه ی انتخابات می باشد این فضا با عث تحریک احساسات طرفدارن هر یک از نامزدها و به عبارتی شور و نشاط انتخاباتی خواهد شد. خوشبختانه انتخابات ریاست جمهوری دهم یکی از رقابتی ترین انتخابات بعد از انقلاب می باشد کاندیدا های جناح اصول گرا و اصلاح طلب هر دو در صحنه ی رقابت انتخاباتی حضور جدی دارند. آرایش سیاسی موجود و حضور میر حسین موسوی ،محمود احمدی نژاد،محسن رضایی و مهدی کروبی رقابت بین کاندیدا ها را به هم نزدیک نموده به طوری که پیش بینی نتیجه را مشکل نموده و رقابت جدی را ایجاد نموده است و این رقابت بین جناح اصلاح طلب و اصول گرا بهانه را برای حضور کم رنگ مردم گرفته است. البته از نظر نگارنده سه گفتمان در این انتخابات وجود دارد 1- محمود احمدی نژاد(کاندیدای تعدادی از گروههای اصول گرا که طرفدار حفظ وضع موجود هستند)2 – محسن رضایی و میر حسین موسوی(اصولگرایان اصلاح طلب که برخی اصولگرایان و اصلاحطلبان مشترکا از ایشان حمایت کرده اند.و خواستار تغییر وضع موجود هستند.)3- مهدی کروبی (که برخی اصلاح طلبان و برخی نخبگان اصلاح طلب به ایشان لقب اصلاح طلب عملگرا داده اند و از ایشان حمایت می کنند و با شعار تغییر به میدان آمده است و از وضع موجود به هیچ وجه راضی نیست.)
از دیگر مقدمات مشارکت گسترده مردم در یک انتخابات و به ویژه انتخابات ریاست جمهوری دهم نقش و عملکرد رسانه ملی می باشد.نزدیک به هشتاد درصد از مردم در جامعه ایران رسانه ملی را پایگاه اطلاعاتی خود می دانند. رسانه ملی در افزایش مشارکت مردم در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از طریق برگزاری جلسات مناظره و گفتگو ی متقابل میان خود کاندیداها و یا نمایندگان آنها ،تبیین جایگاه والای ریاست جمهوری و نقش آن در اداره کشور و آگاهی دادن مردم در این خصوص،نقد برنامه ها و اقدامات و عملکردهای دولت های مختلف به صورت بی طرفانه،برگزاری میزگرد های مختلف سیاسی با حضور چهره های شاخص سیاسی ،پخش سرودهای ملی برای بر انگیختن احساسات ناسیونالیستی مردم و...نقش غیر قابل انکاری بر عهده دارد.
خوشبختانه رسانه ملی در این دوره از انتخابات نقش فعالی بر عهده گرفته و با پخش برنامه های گوناگون مخصوصا مناظره مستقیم بین کاندیداها نقشی تاثیر گذار در مشارکت مردم بر عهده گرفته است. امید می رود رسانه ملی جانب بی طرفی نیز در پخش برنامه ها و دیدگاه های نامزدها رعایت فرماید.
از دیگر مقدمات مشارکت گسترده مردم در انتخابات ریاست جمهوری دهم برنامه های نامزدهای محترم در عرصه های سیاست داخلی ،سیاست خارجی،اقتصاد، فرهنگ ،معظلات اجتماعی و... می باشد. امروزه ملت شریف و وآگاه ایران به مرحله ی بلوغ و شعور سیاسی رسیده اند. نسل آگاه امروز جامعه ایران با بررسی شعارها و برنامه های نامزدهای محترم این دوره نامزد اصلح را انتخاب خواهند نمود. کاندیداهای محترم باید برنامه های خود در عرصه های مختلف با تکیه بر سند چشم انداز،سیاست های ابلاغی رهبری به ویژه سند مهم اصل 44 قانون اساسی،قوانینی محکم برای تغییر نقش دولت از تصدی گری به نقش هدایتی و سیاستگذار نظارتی،صیانت از حقوق شهروندی ،توجه به نسل جوان و مشکلات آنان در زمینه مسکن ،ازدواج،تحصیل و...را ارائه کنند و از وعده و وعید هایی فراقانونی و غیر قابل اجراء در صحنه ی رقابتهای انتخاباتی پرهیز کنند. آفت این وعده و وعیدها افزایش توقعات مردم و بی اعتمادی جامعه به حاکمیت خواهد بود. امروزه آگاهی سیاسی در جامعه ما به آن حد رسیده که مردم به کاندیدایی با برنامه مشخص و قابل اجراءرای خواهند داد.در عین حال کاندیداها باید اخلاق انتخاباتی را نیز رعایت کنند و اگر در ارائه برنامه های خود نقدی به دیگران دارند این نقد منصفانه و در راستای کوباندن و تخریب نباشد . در نقد دیگران باید هم نکات مثبت را دید و هم نکات منفی را بیان نمود و برای آن راه حل ارائه نمود.
یکی دیگر از مقدمات حضور پرشور مردم در انتخابات پیش رو نقش احزاب و گروه ها ی سیاسی می باشد. هر چند تاثیر احزاب در جامعه ما ملموس نیست و کارکرد احزاب در جامعه ما نهادینه نشده است ولی احزاب موجود نیز نقش مهمی در داغ کردن تنور انتخاباتی و افزایش مشارکت مردم ایفا می کنند قطب بندی جناح ها و گروه های سیاسی کشور و حمایت آنها از کاندیدای خاص خود می تواند به افزایش مشارکت مردم کمک کند . زیرا باعث به وجود آمدن فضای رقابتی بین طرفداران کاندیداها خواهد شد. علاوه بر آن از کار ویژه های احزاب دستیابی به قدرت می باشد بنابرین احزاب تلاش می کنند تا کاندیدای مورد نظرشان قدرت را در دست گیرد.
از دیگر عوامل موثر بر افزایش مشارکت مردم تحرکات بیگانگان می باشد تجربه نشان داده که هر وقت رسانه های بیگانه مردم جامعه ایران را از شرکت در انتخاباتی بر حذر داشته اند مردم ایران برای سرخوردگی آنان حضور گسترده داشته اند.
در پایان انتظار بر این است که در 22 خرداد 1388 مردم با حضور گسترده خود یک بار دیگر به مانند انتخاباتهای گذشته دین خود را به نظام سیاسی خود خود ادا کنند و با رای به نامزد اصلح خود سکان هدایت دولت دهم را به دست کسی که شایسته آن مقام می باشد بسپارند.تقریبا هیچ بهانه ای برای عدم حضور مردم در انتخابات دهم وجود ندارد و شرایط برگزاری یک انتخابات پر شور فراهم شده است.